Ðặc điểm viêm mũi ở thai phụ

Nói chung đây là loại viêm mũi vận mạch kèm theo hiện tượng tăng hoạt động của mũi. Có thể xuất hiện vào 3 tháng giữa của thời kỳ mang thai, nhưng chủ yếu vào 3 tháng cuối. Việc chẩn đoán bệnh dựa trên 3 dấu hiệu: Hắt hơi, chảy nước mũi, sau đó là ngạt mũi.

Về dấu hiệu chảy nước mũi, thường là nước mũi loãng chảy ra ở mũi trước, bệnh nhân có thể xì và lau được, kèm theo có chảy nước mũi đặc xuống họng, làm bệnh nhân phải khịt xuống miệng để nhổ ra ngoài.

Theo Giáo sư F. Disant loại viêm mũi này sẽ kéo dài từ 3 đến 20 tuần. Thông thường nó sẽ tự khỏi trong vòng từ 2 đến 6 tuần sau khi sinh. Quan điểm của Giáo sư F. Krause nguyên Chủ tịch Hội Tai Mũi Họng Hoa Kỳ thì 1/3 số bệnh nhân bị viêm mũi sẽ giảm và khỏi sau khi sinh, 1/3 khác viêm mũi sẽ chẳng khá lên, 1/3 còn lại viêm mũi sẽ nặng lên.

Nếu những thai phụ nào dùng thuốc nhỏ mũi kéo dài trong thời kỳ mang thai thì triệu chứng ngạt mũi sẽ không giảm nhiều sau khi sinh. Người bệnh có xu hướng lệ thuộc vào thuốc và cần đến một quá trình điều trị đặc biệt cai thuốc.

Tại sao khi có thai dễ bị viêm mũi hơn?

Ở phụ nữ có thai người ta thấy có hiện tượng tăng nội tiết tố sinh dục trong máu (oestrogen và progesterol) do nhau thai tiết ra. Người ta cũng chứng minh được hình như có sự liên quan giữa phù nề, tăng cường vận mạch ở niêm mạc mũi, và tăng nồng độ oestrogen trong máu.

Viêm mũi vận mạch cũng được quan sát thấy ở những trường hợp tương tự, ở những người dùng thuốc tránh thai có nội tiết tố, tuổi dậy thì. Nghiên cứu niêm mạc mũi ở thỏ cái có chửa người ta cũng thấy có hiện tượng phù nề niêm mạc và tăng quá trình vận mạch của niêm mạc mũi, đặc biệt ở nửa sau của thời kỳ thai nghén.

Hiện tượng này được giải thích như sau: Dưới tác dụng của oestrogen làm tăng hoạt hóa hệ Cholinergic, hệ này tác động lên các sợi thần kinh quanh mạch và quanh tuyến của niêm mạc mũi gây ra phù nề niêm mạc mũi.

Hơn nữa ở người có thai họ bị nhiều “stress” về tâm sinh lý, có thể làm nặng lên, và kéo dài hơn bệnh viêm mũi. Hệ thần kinh phó giao cảm cũng tham gia vào quá trình điều khiển hệ cholinergic có một số nhánh thần kinh đi vào mũi, do vậy khi bị kích thích sẽ gây ra viêm mũi vận mạch.

Người ta cũng quan sát thấy khi có thai có thể làm xuất hiện và làm nặng thêm viêm mũi dị ứng. Tuy nhiên cũng có một số người, khi có thai viêm mũi dị ứng lại nhẹ đi. Khi có thai thì xoang mũi sẽ là một “miếng mồi ngon” cho các loài vi khuẩn vì sự phù nề của niêm mạc mũi và sự giảm hoạt động của hệ lông chuyển, gây ứ đọng dịch trong xoang.

Tại Pháp, hơn một nửa số thai phụ tự lạm dụng thuốc nhỏ mũi kéo dài loại thuốc co mạch. Điều này không nêu vì có thể thuốc sẽ làm ảnh hưởng đến tuần hoàn của nhau thai.

Hơn một nửa số thai phụ tự lạm dụng thuốc nhỏ mũi kéo dài loại thuốc co mạch.

Phương pháp điều trị viêm mũi ở phụ nữ có thai

Trong thời kỳ mang thai

Điều đầu tiên người bệnh được hỏi kỹ tiền sử dùng thuốc. Một điều quan trọng mà các bác sĩ tai mũi họng châu Âu nhắc nhở các thai phụ là không được dùng thuốc nhỏ mũi (thuốc co mạch) quá 3 ngày liên tục.

– Giai đoạn đầu tiên: Là rửa mũi bằng nước muối sinh lý NaCl 0,9%, sau đó dùng thuốc chống phù nề, và kháng histamin tại chỗ (xịt mũi).

Rửa mũi có vai trò làm sạch các dịch nhầy ở mũi. Rửa mũi được coi là một cách “xì mũi nhân tạo”. Sau khi rửa mũi lượng đại thực bào (một loài tế bào của cơ thể giúp tiêu diệt vi khuẩn) tăng lên rõ rệt ở mũi.

Hơn nữa sau khi rửa mũi, thì khả năng ngấm thuốc ở mũi cao hơn nhiều, đặc biệt trong viêm mũi dị ứng, rửa mũi làm giảm lượng kháng nguyên trong niêm mạc mũi, cũng như giảm độ tập trung các chất viêm nhiễm trung gian tại chỗ.

Người ta khuyên đối với phụ nữ có thai việc rửa mũi cần phải thường xuyên như chúng ta đánh răng hàng ngày, vì dung dịch NaCl 0,9% có thể dùng dài ngày mà không gây tác hại.

Ngoài ra, có thể kết hợp các phương pháp như: Ngâm chân nước ấm buổi tối, uống nước ấm trước khi đi ngủ. Bạn cũng có thể tự giải quyết ngạt mũi bằng cách: Day hai huyệt nghinh hương ở hai bên cánh mũi của bạn.

– Xịt corticosteroid: Nên dùng loại “xịt” (tác dụng tại chỗ). Ngày nay bắt đầu xuất hiện một số loại thuốc xịt corticosteroid có thể cân nhắc sử dụng cho phụ nữ có thai ở 3 tháng cuối. Nếu bạn có vấn đề, cần đi khám và hỏi kỹ bác sĩ tai mũi họng của bạn.

Chỉ sử dụng corticosteroid khi các phương pháp khác không có kết quả. Loại thuốc này bắt đầu có kết quả sau 10 đến 14 ngày kể từ khi xịt và bệnh nhân chỉ thực sự hết ngạt mũi sau 3 đến 6 tuần.

Trong trường hợp cần phải uống kháng sinh, phải hết sức tránh loại kháng sinh có ảnh hưởng đến thai nhi.

Sau khi sinh

Nếu viêm mũi không giảm sau 6 tuần, người bệnh cần phải đến chuyên khoa tai mũi họng để làm kỹ hơn các xét nghiệm dị ứng và sẽ có biện pháp điều trị đặc biệt hơn.

1. Ợ nóng

Ợ nóng là cảm giác nóng rát khó chịu xảy ra trong thực quản của mỗi người. Đây là biểu hiện của chứng khó tiêu, axit từ dạ dày quay trở lại thực quản của bạn, tạo ra cảm giác cháy rát ở cổ họng. Chứng ợ nóng này diễn ra cả ban ngày và ban đêm nhưng nghiêm trọng hơn sau khi ăn hoặc khi bạn nằm xuống.

Cách khắc phục

• Nếu bạn thường xuyên bị ợ nóng vào ban đêm, hãy nhớ là không được ăn uống trước khi đi ngủ.
• Khi ngủ, hãy kê bên mình những chiếc gối mềm, tốt nhất là gối ôm dành cho bà bầu.
• Không nên chỉ ăn no trong 3 bữa chính: Tốt hơn hết là bạn nên ăn uống thường xuyên từ 4-6 bữa nhỏ thay vì 2-3 bữa chính.
• Nếu bạn bị chứng ợ nóng hàng ngày, hãy thử nằm trên một chiếc ghế kê cao đầu, nằm ghé sang bên trái một chút.
• Khi bạn cúi xuống, cố gắng ngồi từ từ bằng đầu gối chứ không phải đột ngột cúi đầu xuống.
• Tránh ăn uống cùng một lúc
• Tránh ăn các thực phẩm nhiều chất béo, gia vị cay vì chúng có thể khiến triệu chứng ợ nóng nghiêm trọng hơn.
• Loại bỏ bất cứ loại thực phẩm nào khiến bạn bị ợ nóng. Bạn nên theo dõi để biết đó chính xác là những thực phẩm nào.
• Cà phê và trà có thể làm tăng nồng độ axit trong dạ dày, vì vậy bạn nên lựa chọn trà thảo dược thay vì những đồ uống trên.
• Nhai kẹo cao su có thể kích thích nước bọt, giúp trung hòa axit trong dạ dày, giảm chứng ợ nóng.
• Tránh mặc quần áo quá bó sát khiến bạn cảm thấy khó chịu.

2. Chứng đau lưng

Thai nhi tiếp tục phát triển và cân nặng ngày một tăng lên, đó chính là lí do khiến bạn phải dựa lưng thường xuyên. Áp lực lên các dây chằng và các múi cơ ở phần lưng gần hông bạn khiến bạn bị đau lưng thường xuyên.

Cách khắc phục

• Nhớ đi thẳng lưng và tránh đi lắc lư quá nhiều.
• Nghỉ ngơi trong ngày và thỉnh thoảng cho lưng của bạn được thư giãn.
• Mang giầy thấp, đế bằng.
• Đặt một chiếc gối nhỏ hoặc một cái khăn mặt được cuộn tròn đằng sau lưng khi bạn ngồi hoặc lái xe.
• Không mang vác vật quá nặng và luôn luôn khuỵu chân xuống giúp lưng bạn thẳng rồi mới nhấc đồ lên.
• Khi bạn ra khỏi giường vào buổi tối, bạn nên nghiêng mình về một phía rồi mới ngồi dậy, không nên ngồi thẳng trực tiếp khi bạn đang nằm.

3. Táo bón

Táo bón là một trong những chướng ngại chung của thai kì. Sự thay đổi hormone ảnh hưởng tới hệ tiêu hóa của bạn. Khi bị táo bón kéo dài bạn rất dễ dẫn tới bị trĩ. Trĩ khiến việc đi tiêu đau đớn, ra máu và vô cùng khó chịu.

Cách khắc phục

• Ăn nhiều thực phẩm có chất xơ cao.
• Uống nhiều nước và có thể uống một tách cà phê được lọc hết chất caffein vào buổi sáng để kích thích tiêu hóa của bạn.
• Không dùng thuốc xổ và thuốc nhuận tràng.
• Luôn thảo luận với bác sĩ trước khi uống thuốc hoặc có thực hiện biện pháp trị táo bón và bệnh trĩ.

4. Phù nề

Phần lớn những phụ nữ mang thai thường bị sưng tấy hoặc phù ở chân nhất là trong những tháng nóng. Trọng lượng tăng lên, tuần hoàn chậm đi đặc biệt là phần dưới chân. Nếu bị sưng cả ở mặt và tay thì bạn nên đi khám vì nó có thể liên quan tới chứng tăng huyết áp hoặc chứng ngộ độc máu.

Cách khắc phục

• Nâng chân lên cao mỗi khi có thể, đặt một chiếc gối dưới chân khi bạn nằm.
• Không ngồi vắt chân chữ ngũ.
• Nếu bạn có công việc thường xuyên phải đứng, bạn nên xin vào vị trí khác vì đứng nhiều khiến chân bạn càng bị đau hơn.
• Thường xuyên đi lại hàng ngày.
• Nằm nghiêng về bên trái.

5. Khó thở

Vào cuối thai kì, bạn cảm thấy hơi khó thở. Vào ban đêm bạn còn không tìm được một vị trí thích hợp, thoải mái để nằm vì ở tư thế nào, bạn cũng cảm thấy khó thở.

Cách khắc phục

• Không nên nằm ngửa nhiều. Nên nằm nghiêng về phía bên trái, bạn sẽ thấy thoải mái hơn.
• Dùng một chiếc gối bao quanh bạn hoặc kẹp ở khuỷu chân và đằng sau lưng.
• Đi thật chậm khi lên cầu thang.