Cũng có nhiều cách lý giải về hiện tượng vị thành niên có quan hệ tình dục sớm, một trong số đó là sự thiếu giáo dục về mối quan hệ lành mạnh và có trách nhiệm giữa nam và nữ. Vậy thế nào là hành vi tình dục có trách nhiệm?
Một thái độ có trách nhiệm trong mối quan hệ nam nữ là khi cả hai phía đều tin chắc rằng:
- Họ không bị nhiễm bất cứ một loại bệnh lây truyền qua đường tình dục nào, kể cả HIV. Vì vậy cả hai người đều cần được kiểm tra y tế và xét nghiệm phát hiện HIV.
- Họ cần thống nhất với nhau về ý muốn có thai hay chưa muốn có thai.
- Họ cần xác định rõ trách nhiệm của họ một khi lỡ có thai. Những người có trách nhiệm trong hành vi tình dục đều thống nhất rằng nạo thai không bao giờ được coi là một biện pháp để kiểm soát sinh đẻ. Vì vậy những cặp bạn tình có trách nhiệm và quan tâm đến nhau phải nói cho nhau biết nguy cơ có thể có thai với những hậu quả của nó, chia sẻ quan điểm về mối quan hệ vợ chồng và vai trò, trách nhiệm của bậc làm cha mẹ.
- Họ cần hiểu rõ những quan niệm của nhau về những mục tiêu trong đời sống và biết cùng nhau xác định những giá trị, nghĩa là họ cần hiểu rằng quan hệ tình dục là một việc nghiêm túc khi con người đã thực sự trưởng thành về mặt thể chất, tâm lý và tình cảm.
- Họ cần phải tin rằng quan hệ tình dục chỉ làm cho tình yêu của họ tốt đẹp hơn, tin cậy nhau hơn chứ không phải chỉ là sự hưởng thụ đơn thuần hay vì một động cơ không chính đáng nào đó.
Những yêu cầu nói trên cần được thanh thiếu niên chấp nhận thông qua giáo dục gia đình, đoàn thể và xã hội với nhiều hình thức phong phú nhằm tác động tới sự hiểu biết, thái độ và hành vi của họ, xây dựng một quan hệ tình dục có trách nhiệm để vị thành niên hiểu rằng chỉ trong khuôn khổ hôn nhân mới đem lại an toàn và hạnh phúc bền vững.